नेपालका १० सम्भावित ब्लकमा पेट्रोलियम अन्वेषण रोकियो, दैलेखमा मात्रै सक्रियता

काठमाडौं — सरकारले दैलेख बाहेक देशका अन्य १० स्थानमा चिन्हित पेट्रोलियम पदार्थ रहेका सम्भावित ब्लकहरूमा पछिल्ला केही वर्षयता कुनै अन्वेषण कार्य अघि बढाएको छैन। सम्बन्धित अधिकारीहरूले पुष्टि गरेअनुसार प्रारम्भिक अध्ययन र नक्सांकन भए पनि अन्य ब्लकहरूमा ड्रिलिङ वा नमूना संकलनजस्ता ठोस काम नगरी अन्वेषण रोकिएको छ।

नेपाल सरकारले करिब एक दशकअघि मुलुकका विभिन्न भू–भागलाई १० वटा ब्लकमा विभाजन गरी सम्भावित पेट्रोलियम स्रोत पत्ता लगाउने उद्देश्य राखेको थियो। तर, हालसम्म तीमध्ये दैलेख ब्लक (ब्लोक्क्-१०) बाहेक अरू ब्लकमा अनुसन्धानात्मक काम नगरी रोकिएको हो।

दैलेखमा मात्रै सक्रियता :

दैलेखको भैरवी गाउँपालिका–१, जलजले क्षेत्रमा चीनको सहयोगमा करिब ४,००० मिटर गहिराइसम्म ड्रिलिङ गरी पेट्रोलियमको नमूना संकलन भइसकेको छ। सो नमूना अहिले परीक्षणका लागि चीन पठाइएको र त्यसको नतिजा पर्खिइँदैछ। प्रारम्भिक अनुमानअनुसार मिथेन ग्याससहितको पेट्रोलियम पदार्थको सम्भावना बलियो देखिएको अधिकारीहरूले बताएका छन्।

अन्य ब्लकमा प्रगति नगरी किन रोकियो?

भूगर्भ विभागका अधिकारीहरूका अनुसार अन्य ब्लकहरूमा अन्वेषण अघि बढाउन ठूलो लगानी आवश्यक पर्छ। साथै, अन्वेषण सफल हुने दर विश्वमै ८–१० प्रतिशत जति मात्र हुने भएकाले निजी क्षेत्रको चासो कम देखिएको छ। राज्यबाट पनि पर्याप्त बजेट र प्राथमिकता नदिँदा योजना कागजमै सीमित भएको हो।

दीर्घकालीन असर:

नेपालले घरेलु उत्पादन गर्न सके इन्धन आयात घटाउने, ऊर्जा सुरक्षामा बल पुग्ने र ठूलो मात्रामा विदेशी मुद्रा बचत हुने अपेक्षा गरिएको थियो। तर अन्य ब्लकहरूमा अनुसन्धान नहुँदा दैलेखको नतिजा मात्र भरपर्दो हुने देखिएको छ।

विशेषज्ञहरू भन्छन्, “नेपालका अन्य क्षेत्रमा पनि प्राविधिक अध्ययन र ड्रिलिङ आवश्यक छ। एउटै ब्लकमा मात्रै भर पर्नु दीर्घकालीन दृष्टिले जोखिमपूर्ण हुन्छ।”